تاریخچه وام آزاد در ایران
وام آزاد در ایران نیز مانند سایر کشورها، دارای ریشه‌های تاریخی و فرهنگی است. در دوران قاجار، وام آزاد به صورت گسترده بین اشخاص، تجار، صنعتگران، مشائخ، امیران و حتی دولت صورت می‌گرفت. وام آزاد در این دوره معمولا با استفاده از پول، طلا، نقره، زمین، باغ، خانه و غیره صورت می‌گرفت و بهره‌های بالایی برای آن در نظر گرفته می‌شد. برخی از این وام‌ها به صورت قرض‌الحسنه یا بدون بهره بودند که برای اهداف خیریه یا دینی اختصاص می‌یافتند.
در دوران پهلوی، وام آزاد با تغییرات و تحولاتی روبرو شد. از یک طرف، با ایجاد بانک‌های مدرن و توسعه سیستم بانکی، وام آزاد رقیبی جدی برای وام بانکی شد و برخی از مردم به دلایلی مانند عدم اعتماد به بانک‌ها، عدم دسترسی به شرایط وام بانکی، ترجیح به حفظ حریم خصوصی و غیره از وام آزاد استفاده می‌کردند. از طرف دیگر، با افزایش نفوذ دولت در اقتصاد و تنظیم قوانین و مقررات مالی، وام آزاد با محدودیت‌ها و مشکلاتی مواجه شد و برخی از آنها به صورت غیرقانونی یا غیررسمی انجام می‌شدند.
در دوران جمهوری اسلامی، وام آزاد همچنان یکی از روش‌های مهم تأمین مالی در جامعه ایران است. وام آزاد در این دوره با فرصت‌ها و چالش‌های مختلفی روبرو بوده است. از جمله فرصت‌ها می‌توان به ایجاد نهادهای مالی غیربانکی مانند صندوق‌های قرض‌الحسنه، شرکت‌های تعاونی، موسسات خیریه و غیره اشاره کرد که از وام آزاد به عنوان یکی از خدمات خود به اعضا یا مشتریان خود ارائه می‌دهند. از جمله چالش‌ها می‌توان به افزایش تورم، بی‌ثباتی اقتصادی، رانت‌خواری، بدهکاری، عدم اعتبارسنجی، عدم حمایت قانونی و غیره اشاره کرد که برای وام آزاد مشکل‌ساز هستند.
نتیجه‌گیری
وام آزاد یکی از مفاهیم مهم و پرکاربرد در حوزه مالی و اقتصادی است که از دیرباز در جوامع بشری مورد استفاده قرار می‌گرفته است. وام آزاد در ایران و جهان دارای تاریخچه و تحولات مختلفی است که با توجه به شرایط زمانی، مکانی، فرهنگی و سیاسی تعیین می‌شود. وام آزاد در دوران مدرن با فرصت‌ها و چالش‌های زیادی روبرو است که نیازمند توجه و بررسی بیشتری است.