ریسک ها و چالش های مدیریت وام آزاد در شرایط بحرانی
بحران و وام آزاد دو مفهوم هستند که به نظر میرسد در اولین نگاه با هم در تضاد باشند. بحران به معنای وضعیتی است که در آن تعادل و ثبات یک سیستم یا یک سازمان به شدت تهدید میشود و نیازمند تصمیمگیری فوری و اقدامات موثر است1. وام آزاد به معنای اعطای تسهیلات مالی به افراد یا سازمانها است که از طریق پلتفرمهای دیجیتال و با استفاده از فناوری انجام میشود2. اهمیت و ارتباط این دو مفهوم در این است که مدیریت وام آزاد میتواند در شرایط بحرانی به بهبود وضعیت اقتصادی و مالی کشور کمک کند. اما این مدیریت نیز با ریسک ها و چالش هایی روبهرو است که باید به آنها پاسخ مناسب داد. در این مقاله قصد داریم به بررسی این ریسک ها و چالش ها بپردازیم و راهکارهایی را برای مقابله با آنها ارائه کنیم.
ریسک ها و چالش های مدیریت وام آزاد
مدیریت وام آزاد در شرایط بحرانی با ریسک ها و چالش هایی مواجه است که میتوان آنها را به چهار دسته تقسیم کرد: چالش های نظامی، چالش های بازاری، چالش های فناوری و چالش های اجتماعی. در ادامه به توضیح هر یک از این چالش ها میپردازیم.
چالش های نظامی
چالش های نظامی به مشکلاتی اشاره میکنند که در رابطه با قوانین، مقررات و نهادهای نظارتی و رگولاتوری وجود دارند. این چالش ها عبارتند از:
- نبود رگولاتور تخصصی: یکی از مهمترین چالش هایی که صنعت لندتک (وام دهی دیجیتال) در ایران با آن مواجه است، نبود رگولاتور تخصصی است. این به این معناست که هیچ نهاد یا سازمانی وجود ندارد که بهصورت اختصاصی و جامع نظارت و راهبردی بر فعالیتهای این صنعت داشته باشد. در حال حاضر بانک مرکزی بهعنوان مرجع اصلی نظارت بر بازار اعتبارات عمل میکند، اما این نهاد بهدلیل عدم تخصص و تجربه در حوزه فناوری و ابتکارات دیجیتال، نمیتواند نیازها و چالشهای این صنعت را بهخوبی درک و پاسخگو باشد2. بنابراین، لازم است که یک رگولاتور تخصصی و مستقل برای این صنعت تشکیل شود که با در نظر گرفتن جنبههای مختلف اقتصادی، فناوری، اجتماعی و اخلاقی، قوانین و مقررات مناسب را برای رشد و توسعه این صنعت ارائه کند.
- ضعف فرآیند اعتبارسنجی کاربران: یکی دیگر از چالش هایی که مدیریت وام آزاد با آن مواجه است، ضعف فرآیند اعتبارسنجی کاربران است. اعتبارسنجی کاربران به معنای ارزیابی ریسک اعتباری اشخاص یا سازمانها است که از طریق پلتفرمهای دیجیتال وام میگیرند یا میدهند. این فرآیند باید با استفاده از دادههای موثق و متنوع انجام شود تا بتوان امتیاز اعتباری مناسبی را برای هر کاربر تعیین کرد. اما در حال حاضر، این فرآیند با مشکلاتی مانند کمبود دادههای غیربانکی، نبود بانک جامع اطلاعاتی اعتباری، عدم هماهنگی بین نهادهای مرتبط و نبود استانداردهای یکسان برای محاسبه امتیاز اعتباری روبهرو است2.
- عدم هماهنگی بین نهادهای مرتبط و نبود استانداردهای یکسان برای محاسبه امتیاز اعتباری روبهرو است. این مشکلات باعث میشوند که فرآیند اعتبارسنجی کاربران ناقص و نادقیق باشد و در نتیجه ریسک اعتباری بالا رود و اعتماد کاربران به این صنعت کاهش یابد. بنابراین، لازم است که یک سیستم اعتبارسنجی هوشمند و یکپارچه برای این صنعت طراحی و پیادهسازی شود که با استفاده از دادههای متنوع و موثق، امتیاز اعتباری دقیق و شفافی را برای هر کاربر ارائه کند.
- شرایط سختگیرانه بانکها: یکی دیگر از چالش هایی که مدیریت وام آزاد با آن مواجه است، شرایط سختگیرانه بانکها است. بانکها بهعنوان اصلیترین منبع تامین مالی برای این صنعت، شرایطی را برای اعطای وام به شرکتهای لندتک تعیین کردهاند که بسیار سخت و نامناسب هستند. این شرایط شامل محدودیتهای زیاد در مورد مبلغ، مدت، نرخ بهره و ضمانت وام هستند. این شرایط باعث میشوند که شرکتهای لندتک دچار کمبود منابع مالی شوند و نتوانند به رقابت و توسعه خود ادامه دهند. بنابراین، لازم است که بانکها با درک بهتر از جنبههای مثبت و منفی این صنعت، شرایط منصفانهتری را برای اعطای وام به شرکتهای لندتک ارائه کنند.
چالش های بازاری
چالش های بازاری به مشکلاتی اشاره میکنند که در رابطه با تقاضا، عرضه و رقابت در بازار وام آزاد وجود دارند. این چالش ها عبارتند از:
- کمبود تقاضا: یکی از چالش هایی که مدیریت وام آزاد با آن مواجه است، کمبود تقاضا است. این به این معناست که تعداد کاربرانی که از طریق پلتفرمهای دیجیتال وام میگیرند یا میدهند، کم است و رشد بازار وام آزاد را محدود میکند. عواملی که به ایجاد این چالش کمک میکنند عبارتند از: عدم آگاهی و آشنایی کافی کاربران با این صنعت، عدم اعتماد کاربران به امنیت و شفافیت این صنعت، عدم تطابق با فرهنگ و عادات کاربران و عدم وجود انگیزههای کافی برای استفاده از این صنعت. بنابراین، لازم است که با انجام فعالیتهای آموزشی، تبلیغاتی و ترویجی، آگاهی و آشنایی کاربران با این صنعت افزایش یابد و با ارائه خدمات با کیفیت و امنیت بالا، اعتماد و رضایت کاربران جلب شود. همچنین با ارائه انگیزههایی مانند تخفیفها، جوایز، امتیازها و مزایا، تقاضا را تحریک کند.
- اشباع عرضه: یکی دیگر از چالش هایی که مدیریت وام آزاد با آن مواجه است، اشباع عرضه است. این به این معناست که تعداد شرکتهایی که در حوزه وام دهی دیجیتال فعالیت میکنند، زیاد است و رقابت بین آنها بسیار شدید است. این رقابت باعث میشود که شرکتهای لندتک برای جذب و حفظ کاربران، مجبور به ارائه خدمات با شرایط سخت و نامناسب شوند. این شرایط شامل ارائه وام با نرخ بهره پایین، مدت بازپرداخت طولانی، ضمانت وام کم و بدون وثیقه هستند. این شرایط باعث میشوند که سود شرکتهای لندتک کاهش یابد و ریسک اعتباری آنها افزایش یابد. بنابراین، لازم است که با ایجاد تفاوت و ابتکار در ارائه خدمات، شرکتهای لندتک بتوانند از رقبای خود جلو بزنند و بازار خود را گسترش دهند.